HGW

Handelingsgericht werken (HGPD) is een concrete uiting van de Wet Passend Onderwijs. Deze werkwijze heeft tot doel de kwaliteit van het onderwijs en de begeleiding van alle leerlingen te verbeteren. Het maakt adaptief onderwijs en adequate leerlingbegeleiding tastbaar, zodat een schoolteam effectief kan omgaan met verschillen tussen kinderen. Centrale vraag binnen het handelingsgericht werken is “wat heeft dit kind nodig?”, in plaats van “wat heeft dit kind?”

Handelingsgericht werken gaat over aansluiten bij de mogelijkheden van het kind. En niet uitgaan van problemen of zaken die het kind niet kan. Handelingsgericht werken betekent het waarderen van verschillen tussen kinderen: wat heeft dit kind, van deze ouders, in deze groep, bij deze leerkracht, op deze school de komende periode nodig?

HGPD is een planmatige manier van werken die bouwt op zeven uitgangspunten:

De onderwijsbehoeften van leerlingen staan centraal;
Het gaat om afstemming en wisselwerking;
De leerkracht doet ertoe;
Positieve aspecten zijn van groot belang;
We werken constructief samen;
Ons handelen is doelgericht;
De werkwijze is systematisch, in stappen en transparant.

De onderwijsbehoeften van leerlingen staan centraal

Wat heeft een leerling nodig om een bepaald doel te halen? Wanneer een leerling over gaat naar een volgende groep, bespreken de leerkrachten wat het kind nodig heeft. De huidige leerkracht deelt met de nieuwe leerkracht. De onderwijsbehoeften van het kind staan in een overdrachtsdocument. Ook staan de kwaliteiten van het kind genoemd. Op basisschool St. Augustinus gaan we uit van de eigen krachten van het kind. Ook gaan we met de kinderen zelf in gesprek, in plaats van over de hoofden van kinderen heen te praten. Onze leerlingen weten vaak heel goed hoe ze iets willen, wat dat precies is en hoe zoiets aangepakt moet worden. Deze zogenoemde kindgesprekken monden vaak uit in een kindplan, waarin alle betrokken vastleggen hoe het plan wordt uitgevoerd en wat de doelen van het plan zijn.

Het gaat om afstemming en wisselwerking

Leerlingen verschillen, maar groepen, leerkrachten, scholen en ouders verschillen ook.

Het kind ontwikkelt zich in wisselwerking met de omgeving: ouders, leerkrachten, school, klas. Wat gaat goed en wat belemmert het kind in de ontwikkeling? Als leerkracht sta je niet alleen; samen met het team, de ouders en andere betrokkenen werk je samen aan de best mogelijke situatie voor een leerling. Op basisschool St. Augustinus is er een team van externen die de teamleden kan adviseren en steunen in hun aanpak. Dit ondersteuningsteam (OT) komt zes keer per jaar bijeen. Ook de ouders worden van de kinderen die ter sprake komen, zijn hierbij uitgenodigd. Samen bouw je zo aan een afgestemde begeleiding voor een kind. Omdat de samenwerking met het OT en de ouders tot een constructieve werkwijze heeft geleid, heeft basisschool St. Augustinus in schooljaar 2013-2014 besloten om naast een Groot OT met externen, ook een Klein OT in het leven te roepen. In het Klein OT hebben de ouders, leerkrachten, intern begeleider en de directeur zitting. In de praktijk blijken deze twee vormen van ondersteuning prettig, goed, maar vooral doelgericht en effectief te werken.

De leerkracht doet ertoe

Een sterke leerkracht is effectief voor alle leerlingen. Op basisschool St. Augustinus is de leerkracht binnen de school de belangrijkste factor die invloed heeft op de leerling. De leerkracht is de spil in het (passend) onderwijs. Om zo’n sterke leerkracht te worden, te blijven en te zijn kan een leerkracht ondersteuning nodig hebben. Vanuit het team en andere professionals, vanuit de ouders, maar ook vanuit het kind zelf. Een leerkracht vraagt zich vaak af wat hij of zij nodig heeft om dit kind en deze groep te kunnen bieden wat zij nodig hebben.

Positieve aspecten zijn van groot belang

Aandacht voor positieve aspecten beschermt ons tegen een te negatief beeld van een kind, groep, ouders of van onszelf als leerkracht of team. We denken in wat mogelijk is en wat een kind of wijzelf nodig hebben om het maximale uit jezelf of het kind te halen. Op basisschool St. Augustinus wordt gedacht in oplossingen, kansen en mogelijkheden. Het werken vanuit het gedachtegoed van de Vreedzame School ondersteunt de leerkracht in deze positieve attitude.

We werken constructief samen

Eén van de bepalende kenmerken van effectieve ouderbetrokkenheid blijkt een goede communicatie te zijn. Constructieve communicatie tussen alle betrokkenen op school is effectief als alle partijen nauw samenwerken. Op basisschool St. Augustinus (h)erkennen we de waarde van andere deskundigen. Ouders zijn ook deskundig wat betreft hun eigen kind en weten als geen ander wat wel en niet kan werken. Door elkaars deskundigheid in te zetten, kom je tot een optimale begeleiding voor het kind. Ook de leerling zelf weet vaak heel goed wat wel en wat niet werkt. Door het kind actief te betrekken bij zijn eigen ontwikkeling, wordt het kind eigenaar van het eigen leerproces.

Ons handelen is doelgericht

Zonder doelen geen richting, geen effectieve feedback en geen mogelijkheid om je werk te evalueren. Handelingsgericht werken op basisschool St. Augustinus is een cyclisch proces. Eerst wordt er geanalyseerd wat er aan de hand is, waarbij zowel protectieve als belemmerende factoren worden meegenomen. Als de situatie op deze manier in kaart is gebracht, kijken we naar wat we willen bereiken. Dit doel wordt in haalbare stappen gedeeld en concreet omschreven. Een kind kan bijvoorbeeld tot doel stellen om één AVI niveau hoger te gaan lezen, terwijl een einddoel kan zijn dat het kind AVI-uit (alle niveaus zijn dan doorlopen) wil zijn. Om een doel te behalen wordt een bepaalde tijd afgesproken en na het verstrijken van die periode wordt er gecontroleerd of het doel bereikt is: de evaluatie.

De werkwijze is systematisch, in stappen en transparant

Op basisschool St. Augustinus zeggen we wat we doen en doen we wat we zeggen. Onze werkwijze is systematisch en loopt in stappen. We werken allemaal volgens een groepsplan, waarbij we zoveel mogelijk aansluiten bij de instructiebehoefte van de groep en het individu. Deze werkwijze verloopt volgens een vaste structuur en geldt voor alle leerlingen op school. Op vaste momenten in het schooljaar worden de plannen geëvalueerd en herzien. Hetzelfde geldt voor leerlingen die behoefte hebben aan meer ondersteuning of begeleiding vanuit externen die bij de school betrokken zijn. Er zijn verschillende, vastgelegde overlegmomenten binnen het schooljaar.

Meer lezen over HGW? Klik dan hier.

Naast het vorm geven aan de verschillende onderwijsbehoeften van de leerlingen, is het van belang om de leerresultaten goed te volgen. Een manier die daarbij helpt is het Opbrengstgericht Werken (OGW). OGW is een onderdeel van het handelingsgericht werken en sluit aan op de doelgerichte, systematische en transparante werkwijze die eerder beschreven zijn. Er wordt gewerkt volgens een planmatige cyclus, waarin de opbrengsten in kaart worden gebracht, er doelen worden gesteld op leerniveau en er in de klas gewerkt wordt met verschillende instructiegroepen. Deze werkwijze wordt vastgelegd in een groepsplan waar alle kinderen van een klas in opgenomen zijn. Na een bepaalde periode wordt het plan geëvalueerd en eventueel bijgesteld. Deze cyclus draait het hele schooljaar. Op basisschool St. Augustinus werkt het team hard om het onderwijs op een handelingsgerichte en opbrengstgerichte wijze vorm te geven. Ook stellen we hoge eisen aan de opbrengsten en willen we deze op een hoog niveau houden. Om dit te realiseren krijgen we scholing en werken we op studiedagen aan het verbeteren van onze vaardigheden.

De OGW-cyclus is opgenomen in de jaarkalender. Er is tijd vrijgemaakt voor zogenaamde werkvergaderingen waarin het team de tijd heeft om samen de opbrengsten te analyseren, plannen te evalueren en aan te passen. De groepsplannen zijn terug te vinden in het digitale leerlingvolgsysteem ParnasSys.